Cudze chwalicie, swoje poznajcie... (cz. 42)
26 kwietnia 1942 roku w Bełczącu (gm. Czemierniki) urodziła się Marianna Bocian, jedna z najwybitniejszych polskich poetek współczesnych. Choć przez większość życia związana była z wrocławskim środowiskiem artystycznym, to zawsze podkreślała, że jej ojcowizną jest południowe Podlasie. Ten wątek przewija się w wielu jej utworach, gdzie Bełcząc nazywa swoim „siedliszczem”, „ojcowizną” lub „gniazdowiskiem”.
Marianna Bocian pochodziła z wielodzietnej rodziny chłopskiej, była córką Jana i Bronisławy. Ukończyła szkołę podstawową w Czemiernikach, następnie Technikum Młynarskie w Krajence (technik i technolog młynarstwa) oraz studia na Uniwersytecie Wrocławskim (filologia polska i filozofia). Poetka dzieliła swoje życie między Wrocław (gdzie na 41 lat pozostała po studiach) i rodzinną wieś, do której często wracała.
W 1967 roku podjęła pracę we wrocławskim oddziale Wydawnictwa PWN. Jako poetka zadebiutowała wierszem „Obraz z dzieciństwa”. Pierwszy tomik poezji zatytułowany „Poszukiwanie przyczyny” wydała w 1968 roku pod męskim pseudonimem Janusz Bełczęcki. W latach 1972-1975 była koordynatorką ds. spotkań autorskich w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej we Wrocławiu. Aktywnie uczestniczyła w działaniach grupy literackiej „Agora” (1967-1973). Publikowała m.in. w „Odrze”, „Kontrastach” i „Akancie”, niejednokrotnie używając pseudonimów – wspomnianego już Jana Bełczęckiego lub Danaid. Marianna Bocian należała do czołowych przedstawicieli tzw. poezji konkretnej nawiązującej typograficzną formą do plastyki. Od 1971 r. prowadziła dział literacki tygodnika „Odrodzenie”. W latach 1973-1981 należała do Związku Literatów Polskich. Kolportowała niezależne wydawnictwa, współorganizowała wrocławski Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. Po ogłoszeniu stanu wojennego organizowała liczne przedsięwzięcia kulturalne, m.in. spotkania poetyckie w kościołach, akademikach i domach prywatnych. Od 1982 roku była redaktorem naczelnym miesięcznika „Nowator”, a także członkiem redakcji podziemnego pisma „Wolna Kultura”. Współpracowała też z kwartalnikiem „Obecność” (od 1983 roku). Współtworzyła wrocławski oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 90. XX wieku prowadziła w szkołach średnich warsztaty poetyckie i lekcje retoryki, a także zajęcia psychoterapeutyczne na oddziale dziecięcym wrocławskiej Kliniki Onkologii.
Poezja Marianny Bocian nie została odkryta na skalę masową, choć badacze literatury wymieniają jej nazwisko obok poetów Nowej Fali – Ryszarda Krynickiego, Adama Zagajewskiego i Stanisława Barańczaka. Napisała kilkanaście tomików poezji, m.in.: „Wieża Babel pospolita” (1972), „Narastanie” (1975), „Proste nieskończone” (1977), „Ograniczone z nieograniczonego” (1982), „Spojrzenie” (1988), „Gnoma” (1992) „Bliskie i konieczne” (2001), a także wydane już po jej śmierci – ,,Ciągła odsłona” (2003) oraz ,,Jasno i bogato” (2009). Za jej najwybitniejsze utwory prozatorskie uważa się liryczną opowieść „Odejście Kaina” (1979) i powieść dla młodzieży „Przebudzeni do życia” (1984). Jest też autorką wierszy dla dzieci wydanych w książce „Narodziny słowa” (1991). Krytycy literaccy uważają, że poezja i proza pisarki jest nieporównywalna do niczego, co powstało w literaturze XX wieku. Analogii dopatrują się u romantyków, szczególnie u Norwida.
Marianna Bocian zmarła 5 kwietnia 2003 roku w Radzyniu Podlaskim. Pochowana została w grobowcu rodzinnym w Czemiernikach. Na płycie nagrobnej widnieje jej portret, daty urodzin i śmierci, a także fragment wiersza: ...coraz bliżej i bliżej czasu wiecznego / coraz mniej jest mnie w człowieczej doczesności / co otrzymałam w porze dzieciństwa / pozostawiam w porze zmierzchu dni... /.
Pamięć o poetce z Bełcząca trwa. Popularyzatorem dorobku Marianny Bocian jest m.in. wybitny muzyk jazzowy Wojciech Konikiewicz, który od lat prezentuje spektakl słowno-muzyczny pt. „Słowo jest odsłoną”, w całości oparty na jej tekstach. Imię poetki nosi Filia nr 22 Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu. Czemiernickie Towarzystwo Regionalne cyklicznie organizuje Konkurs Recytatorski Poezji Marianny Bocian, a także konferencje jej poświęcone. Od 2013 roku, na budynku szkoły w Czemiernikach, znajduje się pamiątkowa tablica. Zobaczymy na niej wizerunek poetki oraz przeczytamy napis: „Każde słowo jest odsłoną człowieka” / MARIANNA BOCIAN / (26 IV 1942 – 5 IV 2003) / urodzona w Bełczącu / poetka / Czemierniki 2013 /. Ponadto w szkole stoi jej popiersie.
Komentarze obsługiwane przez CComment