Ta strona używa plików cookies.
Polityka cookies    Jak wyłączyć cookies?
AKCEPTUJĘ
Kocham Radzyń Podlaski

  Kochamy nasze miasto i jesteśmy z niego dumni!

POZNAJCIE

Przeprawa wojsk SGO „Polesie” przez Tyśmienicę

Robert Mazurek

W Bełczącu (gm. Czemierniki), nocą z 30 września na 1 października 1939 r., miała miejsce historyczna przeprawa Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” przez rzekę Tyśmienicę. Po tych wydarzeniach, w nieodległym lesie koło Tchórzewa, padły najprawdopodobniej pierwsze strzały w stoczonej od 2 do 5 października bitwie pod Kockiem, Serokomlą i Wolą Gułowską. Potyczka ta została uznana za ostatnią bitwę kampanii wrześniowej 1939 r.

Dowodzona przez gen. Franciszka Kleeberga Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” zmierzała na odsiecz Warszawie. Jednak wobec dysponowania niedostateczną ilością amunicji ruszyła najpierw na Dęblin, gdzie chciała zdobyć Główną Składnicę w Stawach. W momencie, kiedy Niemcy szykowali się do defilady w zdobytej Warszawie, żołnierze gen. Kleeberga przeprawili się w Bełczącu przez Tyśmienicę. Rankiem 1 października 1939 r. dotarli do Tchórzewa, gdzie na szosie Kock-Radzyń zniszczyli trzy niemieckie samochody pancerne. Był to zwiad 13. dywizji piechoty zmotoryzowanej, który zmierzał do Radzynia celem nawiązania kontaktu z wojskiem sowieckim. Dzięki temu artylerzyści Dywizji Kawalerii „Zaza” gen. Zygmunta Podhorskiego (wchodzącej w skład SGO „Polesie”) zdobyli ważne dokumenty i mapy. Pozwoliły one poznać rozmieszczenie jednostek niemieckich i właściwie zorganizować gen. Kleebergowi taktykę walki z Niemcami. Niewątpliwie miało to bardzo duży wpływ na sukcesy wojsk polskich w pierwszych dniach ostatniej potyczki kampanii wrześniowej 1939 r. Natomiast sprawnie zorganizowana przeprawa SGO „Polesie” przez Tyśmienicę zadecydowała o miejscu rozegrania bitwy. Były to okolice Kocka, Serokomli i Woli Gułowskiej, a nie na przykład Czemiernik, Bełcząca i Tchórzewa.

Wydarzenia z przełomu września i października 1939 r. upamiętnia głaz, który został ustawiony nad brzegiem Tyśmienicy. Kamień ofiarowała Stanisława Latek z Bełcząca, natomiast jego obróbki dokonał Józef Oleksiński – właściciel zakładu kamieniarskiego w Czemiernikach. Wykonał on dwie płaskorzeźby – wojskowego orła II Rzeczypospolitej oraz Krzyż Virtuti Militari, a także napis: W TYM MIEJSCU 6 BATALION SAPERÓW / ZBUDOWAŁ MOST PO KTÓRYM W NOCY / Z 30 IX NA 1 X 1939 R. PRZEPRAWIŁY SIĘ / ODDZIAŁY SAMODZIELNEJ GRUPY / OPERACYJNEJ „POLESIE” GEN. Fr. KLEEBERGA / I POD KOCKIEM SEROKOMLĄ I WOLĄ GUŁOWSKĄ / STOCZYŁY OSTATNIĄ BITWĘ / WOJNY OBRONNEJ 1939 R. / Z NIEMIECKIM NAJEŹDŹCĄ / W 65 ROCZNICĘ WYDARZEŃ / CZEMIERNICKIE TOWARZYSTWO / REGIONALNE / BEŁCZĄC 2 X 2004 /. W innej części kamienia umieszczona została kolejna inskrypcja: 60 D.P. „KOBRYŃ” / 50 D.P. „BRZOZA” / DYW. KAW. „ZAZA” / PODL. BRYG. KAW. /. Są to nazwy jednostek uczestniczących w przeprawie.

Uroczystego odsłonięcia kamienia dokonali wnukowie gen. Franciszka Kleeberga – Katarzyna Kleeberg oraz Małgorzata Rohde i Piotr Kleeberg. Głaz poświęcił ks. Józef Chorębała, proboszcz Parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika w Czemiernikach. Uroczystość odbyła się 2 października 2004 r.
Inicjatorem upamiętnienia historycznej przeprawy wojsk SGO „Polesie” przez rzekę Tyśmienicę, we współpracy z Czemiernickim Towarzystwem Regionalnym, był Bogusław Guz z Paskud. Jego dziadek – Stanisław Sawicki, brał czynny udział w wydarzeniach z 1939 r. Jako właściciel pobliskich ugorów był przewoźnikiem na Tyśmienicy. Wraz z mieszkańcami Bełcząca pomagał saperom z 6. batalionu budować przeprawę. Powstały wówczas dwa mosty – pontonowy i niskowodny. Do drugiego z nich wykorzystano materiał pochodzący z pobliskiego gaju. Konstrukcję osadzono na starych kołkach, które były pozostałością po moście z okresu I wojny światowej (istniejący tutaj do spalenia go przez wojska carskie w 1915 r.). Niedługo po przeprawie mosty zostały rozebrane, by nie mogli z nich skorzystać Niemcy lub Sowieci. Do dzisiaj, przy niskim poziomie wody w Tyśmienicy, widoczne są pale, na których powstał most niskowodny wykorzystany przy przeprawie wojsk gen. Kleeberga.

image005
image012
image010
image008
image009
image006
image011
image007
image004
image001
image002
image003
image013
image014

Komentarze obsługiwane przez CComment

Kategoria: