W Urzędzie Miasta Radzyń Podlaski odbywa się rutynowa kontrola CBA w związku z projektem „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim" realizowanym na terenie powiatu radzyńskiego w latach 2013-2015. Celem projektu było zamontowanie 1000 instalacji solarnych – w tym jedynie 150 na terenie miasta, 850 na terenie gmin powiatu radzyńskiego.

Realizacja przebiegała w skomplikowany sposób z powodu upadku firmy RAPID, z którą pełniący wówczas funkcję burmistrza Witold Kowalczyk podpisał umowę w maju 2014 roku, oraz – w konsekwencji - rozliczeń z syndykiem masy upadłościowej.

Liderem projektu dla całego powiatu – zgodnie z umową zawartą przez Witolda Kowalczyka z wójtami gmin – było Miasto Radzyń Podlaski. - Po objęciu funkcji burmistrza w grudniu 2014 roku, robiłem wszystko, co możliwe, by ocalić projekt i nie utracić 7 mln zł dotacji unijnych, jakie zostały przyznane na jego realizację przez Urząd Marszałkowski – mówi burmistrz Jerzy Rębek. - Nie widzę nic złego w takiej kontroli, wręcz przeciwnie: uważam, że kontrole powinny się odbywać w urzędach i innych instytucjach – dodaje włodarz miasta. - Obecne szukanie sensacji, podsycanie emocji w mediach z powodu kontroli CBA związanej z projektem „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim" jest nieuzasadnione, ponieważ wszystkie decyzje, jakie podejmowałem na etapie realizacji projektu, były zgodne z prawem oraz zgodne z ówczesnym oraz obecnym orzecznictwem – wyjaśnia burmistrz Jerzy Rębek i dodaje: - Radzę poczekać na wyniki kontroli, mam nadzieję, że do tego czasu zainteresowanie mediów tą sprawą nie wygaśnie.

Historia realizacji projektu

1. Jeszcze we wrześniu 2013 r. została podpisana „Umowa partnerska między Wójtami Gmin Powiatu Radzyńskiego” dotycząca realizacji planowanego udziału w projekcie „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim”, polegającym na instalacji 1000 solarów na terenie wszystkich gmin, z czego tylko 150 na terenie miasta. Liderem projektu zostało Miasto Radzyń z urzędującym wówczas burmistrzem Witoldem Kowalczykiem.

2. W maju 2014 roku (więc jeszcze za poprzedniej kadencji samorządu), po zakwalifikowaniu projektu do dofinansowania przez Zarząd Województwa Lubelskiego została zawarta umowa, na mocy której Miasto jako lider wzięło na siebie odpowiedzialność organizacyjną i finansową za projekt.

3. Przez 9 miesięcy program został zrealizowany w zaledwie 12,3%. Sytuacja zastana w grudniu 2014 roku przez nowe władze Radzynia była dramatyczna: W ciągu pozostałych czterech miesięcy, w tym dwóch zimowych, trzeba było wykonać resztę (87,7%) z 1000 zaplanowanych instalacji.

4. Okazało się, że wykonawca – firma RAPID ma poważne problemy finansowe: w lutym komornik sądowy przy Sądzie Okręgowym Warszawa-Żoliborz przesłał do Urzędu Miasta pismo o zajęciu wierzytelności firmy. Zgodnie z umową w razie niewywiązania się z terminu Miasto jako lider projektu musiałoby zwrócić dotacje za całość projektu - ponad 6,3 mln zł!!!

5. Po rozeznaniu sytuacji nowy burmistrz Jerzy Rębek podjął dramatyczną decyzję o odstąpieniu od umowy z RAPID-em (podobne decyzje w tym czasie podjęły samorządy Biłgoraja i Terespola współpracujące z tą firmą) i wraz z pracownikami Urzędu Miasta rozpoczął walkę z czasem.

6. 25 lutego 2015 roku złożony został wniosek w sprawie wydłużenia terminu realizacji projektu. W wyniku ustaleń z Urzędem Marszałkowskim termin jego realizacji został przedłużony o 3 miesiące – do 31 października 2015 roku.

7. Wykonano inwentaryzację solarów, sformułowana została nowa umowa z przyszłym wykonawcą, udało się – nie bez trudności - dojść do porozumienia z wójtami gmin uczestniczących w projekcie. W maju 2015 r. został wyłoniony nowy wykonawca. Przetarg na wykonanie instalacji pozostałych 685 kolektorów słonecznych wygrała firma ANTINUS Sp. z o.o. ze Skierniewic. Tym razem prace poszły jak burza - zakończone zostały 2 października 2015 r. Program został ocalony, miasto nie dopłaciło do niego bajońskich sum.

8. Jednak pozostał problem: podwykonawca - firma Energetyka Solarna Ensol sp. z o.o. w Raciborzu w związku z upadkiem formy Rapid, wystąpiła do Miasta Radzyń Podlaski z roszczeniami bezpośredniej zapłaty wynagrodzenia za dostawę elementów do montażu instalacji solarnych dla Rapidu. Pieniądze na zaspokojenie roszczeń podwykonawców były zarezerwowane.

9. Powstał problem – komu należy przekazać pieniądze: firmie Ensol czy syndykowi masy upadłości firmy Rapid. Zaznaczyć tu należy, że Miasto Radzyń Podlaski jako lider projektu „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim” z firmą ENSOL nie miało żadnej umowy. Na wykonanie całości, a więc roboty budowlane związane z instalacją solarów oraz materiały, miało umowę z firmą RAPID. Należności względem wykonawcy regulowało na bieżąco – najpierw firmie RAPID, a potem, gdy ona upadła – syndykowi masy upadłości.

10. W celu zabezpieczenia środków 4 sierpnia 2015 r. do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim został złożony wniosek o zezwolenie na depozyt sądowy w wysokości 870 448,71 zł. Kwota ta stanowiła wysokość wynagrodzenia należnego podwykonawcy – Energetyce Solarnej Ensol sp. z o.o. We wniosku do Sądu zawarta była prośba o jak najszybsze rozpatrzenie wniosku. – Chodziło o to, że aby otrzymać z Urzędu Marszałkowskiego ustalone dofinansowanie do projektu „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim" , wnioskodawca był zobowiązany już do 30 września rozliczyć się z zaliczki udzielonej przez Zarząd Województwa, a więc i z wykonawcą – a w tym przypadku musiał także ustosunkować się do roszczeń podwykonawcy. Niestety postanowienie o zezwoleniu na złożenie depozytu Sąd Rejonowy wydał dopiero 2 listopada 2015 r. Dlatego we wrześniu, nie mając jeszcze postanowienia Sądu, Miasto musiało dokonać rozliczenia z syndykiem, gdyż w przypadku nierozliczenia ponownie zaistniałaby groźba zwrotu dotacji unijnych – i to w wysokości ok. 7 mln zł.

11. Firma Ensol zwróciła się do miasta o bezpośrednią zapłatę za dostawę elementów do instalacji dostarczonych głównemu wykonawcy – firmie Rapid. Miasto nie zgodziło się na powtórną zapłatę za tę samą dostawę. Burmistrz przywołał art. 143c Prawa zamówień publicznych. - Mówi ono wyraźnie, że zamawiający ma uprawnienia do zapłaty wobec podwykonawcy, ale nie ma takiego obowiązku. - Mogliśmy zapłacić dostawcy materiałów, ale nie mieliśmy takiego obowiązku. Tak więc wraz z moimi prawnikami zdecydowałem się, aby pełną należność przekazać syndykowi masy upadłości – komentuje. Ensol skierował sprawę do sądu. 30 stycznia 2018 roku Sąd Apelacyjny w Lublinie nakazał Miastu powtórną zapłatę za dostawę. Miasto wpłaciło 1 107 tys. zł i złożyło wniosek o kasację wyroku do Sądu Najwyższego.

12. Sąd Najwyższy wyrokiem z dn. 7 marca 2019 r. oddalił skargę kasacyjną Miasta na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie ws. powtórnej zapłaty za dostawę elementów do instalacji solarnych dostarczonych przez firmę Ensol Rapidowi – głównemu wykonawczy projektu „Czysta Energia w Powiecie Radzyńskim”. Kwota za solary została już zapłacona przez Miasto w lutym 2018 r., bezpośrednio do firmy Ensol po wyroku WSA. Wyrok oznaczał, że Ensol nie zwróci Miastu tych pieniędzy. Żadnych dodatkowych kosztów w związku z tym wyrokiem Miasto nie ponosiło.

13. 28 lutego 2020 r. Sąd Gospodarczy w Świdniku wydał korzystny dla Radzynia wyrok w sprawie odstąpienia przez Miasto Radzyń Podlaski od umowy z firmą „RAPID”.

Sąd uznał w pełni rację Burmistrza Miasta w sprawie odstąpienia od umowy z firmą „RAPID”, ze względu na bardzo duże opóźnienia w realizacji tego zadania przez wyżej wymienionego wykonawcę.

Tym samym Sąd Gospodarczy w Świdniku uznał roszczenia miasta o wypłatę kary umownej, która stanowi 10% wartości zamówienia tj. ponad 800 tys. zł. Zapłata tej należności ma nastąpić z masy upadłościowej firmy „RAPID”.