POZNAJCIE

Cudze chwalicie, swoje poznajcie... (cz. 6)

W Radzyniu, przy skrzyżowaniu ulic Międzyrzeckiej, Płudzińskiej i Pomiarowej, stoi niewielki metalowy krzyż. Najprawdopodobniej jest on następcą drewnianego symbolu męki pańskiej, który został tutaj postawiony dla wynagrodzenia znieważonego przez armię Imperium Rosyjskiego krzyża.

Przyczynkiem do wybuchu powstania styczniowego były wydarzenia z 1861 roku. 27 lutego, na placu zamkowym w Warszawie, odbyła się manifestacja religijno-patriotyczna. Jej celem było wyrażenie sprzeciwu wobec polityki prowadzonej przez władze rosyjskie. Zakończyła się ona znieważeniem i porąbaniem krzyża oraz pacyfikacją ludności. Na rozkaz gen. Zabłockiego wojska rosyjskie otworzyły ogień do zgromadzonych, w wyniku czego zginęło 5 osób. Wielu zostało też rannych. Wieści o tych wydarzeniach bardzo szybko rozeszły się po kraju i wywołały duże wzburzenie ludności. Sytuacja powtórzyła się 8 kwietnia. Rosjanie zaczęli strzelać do tłumu, który zebrał się na warszawskim placu zamkowym by odśpiewać pieśni patriotyczne. Zginęło wówczas około 100 osób.

Na terenie Diecezji Podlaskiej, zarządzeniem bpa Beniamina Szymańskiego, odbywały się modlitwy i nabożeństwa odprawiane za poległych w wydarzeniach z lutego i kwietnia. Rozpoczęły się też manifestacje religijno-patriotyczne. W Radzyniu miały one miejsce w kościele Świętej Trójcy, gdzie wikariusz ks. Józef Żebracki wygłaszał patriotyczne kazania. 20 marca 1861 roku, po nabożeństwie żałobnym, odbyła się procesja na rogatki miasta. Jej celem było ustawienie drzewa świętego przy ul. Międzyrzeckiej. Miała to być pamiątka warszawskiego krzyża, który został znieważony i porąbany przez Rosjan. Przy jego poświęceniu ks. Józef Żebracki wygłosił płomienne kazanie, którego treść przytaczam poniżej.

„Tu oto Krzyż Pański!
Krzyż! To niegdyś okropne narzędzie męki Jezusowej, jest dziś w oczach wiary znakiem zbawienia i chwały. Religia stara się ten znak rozmnażać i uwieczniać. Krzyż jest wstępem do nabożeństw, wyrazem błogosławieństwa, tarczą obrony. Uznano za rzecz do uświątobliwienia pomocną, kłaść nie tylko na sobie znak krzyża, ale mieć go przed oczyma w kościołach, domach, a nawet w miejscach publicznych, w które podróżować lub spoglądać się zdarza. Jest to teraz znak dowodzący, że tam kraj, że tam lud katolicki mieszka, gdzie Krzyże stoją.
Domagajcie się tej zbawiennej intencji Kościoła. Niech wam parafianom stawiającym ten znak Krzyża Pańskiego, znak ten zwiastujący zbawienie, niech wam będzie wszelką pociechą w tem jeszcze życiu. Niech każdemu tędy przechodzącemu będzie ratunkiem i pomocą, niech mu się wydaje, że nie sam jest w otwartem polu lub w drodze, gdy Krzyż Pański jest przy nim.
Niech ten Krzyż, który jest godłem naszego odkupienia, który jest przedmiotem czci naszej, pociechą naszą, który w dniu sądu ostatecznego ukaże się na niebie w blasku chwały jako tron sprawiedliwego Sędziego, niech ten krzyż w dniu 27 lutego tego roku w Warszawie znieważony od nas na wynagrodzenie tej zniewagi z większą jeszcze niż dotąd czcią będzie uwielbiany. Ten Krzyż i ten znak miłości Boga ku rodzajowi ludzkiemu niech i w nas Polacy, synowie jednej matki ziemi naszej, ożywi miłość wiary ojców naszych, którą wyznajemy, niech nas połączy węzłem braterskiej miłości i zespoli naród, który by nie pragnął jak tylko tego, co jest sprawiedliwe, wielkie, święte.
O Królowo Polski, Maryjo, za Twym ludem – zawsze Cię jako Matkę i szczególną swoją opiekunkę czczącym – przyczyń się do Boga. Amen.”

Niestety pierwotnie ustawiony krzyż nie przetrwał próby czasu. Nieznana jest też jego dokładna lokalizacja. Przypuszcza się, że jest to miejsce u zbiegu ulic Międzyrzeckiej, Płudzińskiej i Pomiarowej, gdzie obecnie stoi niepozorny metalowy krzyż. Przymocowana jest do niego postać ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa, tabliczka z napisem „INRI” oraz druga tabliczka, na której przeczytamy: „Serca nasze - / - sercu Twemu /.