Cudze chwalicie, swoje poznajcie... (cz. 76)
Podczas prac remontowych, prowadzonych w 2021 roku przy budynku znajdującym się na ul. Warszawskiej 5a w Radzyniu, dokonano sensacyjnego odkrycia. Po skuciu tynków elewacji zewnętrznej, nad drzwiami od strony północnej, odkryty został rosyjski napis „APECTЪ”. To kolejny dowód na mroczną historię tego miejsca sięgającą aż zaboru rosyjskiego.
Do momentu odkrycia napisu uważano, że we wspomnianym budynku mieścił się jedynie areszt śledczy niemieckiego Gestapo (1939-1944), a później Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (1944-1956). W piwnicach, w których znajdowały się cele aresztu, zachowały się oryginalne drzwi z judaszami, a na ścianach do dziś widnieją inskrypcje pozostawione przez więzionych tutaj polskich patriotów.
Odkryty napis wykonany został alfabetem rosyjskim. Nazywany jest on cyrylicą, czyli pismem alfabetycznym służącym do zapisu języków wschodniosłowiańskich oraz większości południowosłowiańskich. Nazwa nawiązuje do dwóch braci – św. Cyryla i św. Metodego – którzy utworzyli nowy alfabet. Zastąpił on stare pismo słowiańskie (runiczne abecadło).
Cyrylica składa się z 33 liter, w tym z 21 spółgłosek, 10 samogłosek i dwóch znaków – miękkiego i twardego. Te ostatnie nie są dźwięczne, pełnią jedynie funkcję zmiękczającą lub rozdzielającą. W odkrytym napisie literalnie czytamy A i T. P oznacza polskie R, E wymawiamy jako IE, natomiast C znaczy S. Symbol na końcu to twardy znak. W związku z powyższym fonetycznie napis należy odczytać jako „ARIEST”.
Twardy znak umieszczony na końcu wyrazu pozwala nam odkryć kolejne kary historii tego miejsca. Ma to związek z reformą pisma w Rosji przeprowadzoną po rewolucji lutowej, a zatwierdzoną przez Akademię Nauk 5 lipca 1917 roku. Zakładała ona m.in. zarzucenie umieszczania twardego znaku na końcu wyrazów kończących się spółgłoską. To wszystko dowodzi, że napis i budynek przy ul. Warszawskiej 5a w Radzyniu powstał przed I wojną światową. Ponadto potwierdza przypuszczenia, że funkcję aresztu to miejsce spełniało nie tylko w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu, ale już w zaborze rosyjskim.
Komentarze obsługiwane przez CComment